تاي چي (مراقبه پويا) چیست؟
تاي چي (مراقبه پويا) چیست؟
تاي چي يا يوگاي چيني به معني نهايت برتر است و نحوه جاري كردن چي يا نيروي حياتي در روان و جسم را به هنرجو آموزش مي‌دهد . تاي چي حاصل تركيب سه فلسفه بوديسم ، تائوئيسم ، و كنفسيوس ميباشد . تاي چي هنر مراقبه فعال است و در عصر حاضر يكي از مؤثرترين راههاي رهايي از تنش و بازسازي روان و جسم انسان امروز به شمار می آید . چون در عصر حاضر انسانها عادت به فعاليت و حركت كرده اند ، براي آنها بسيار مشكل است كه در گوشه اي ، ساكت و ساكن بنشيند و به خود بنگرند . ولي تاي چي به عنوان هنر مراقبه فعال به هنرجو ياد مي‌دهد كه چگونه در حين فعاليت بتواند به نيروي دروني و جوهر ابدي خود آگاه شده و بتواند در ژرفاي وجود خود، تحقيق كند و گوهر وجودي خويش را كه همانا آگاهي و روشنايي است صيد كند .
تاي چي از يك سري حركات موزون و مواج ، حركات تنفسي ، تمركزي ، تجسمي و مراقبه هاي خاص تشكيل شده ، كه به وسيله آنها هنرجو با شعور و هشياري دروني خود ارتباط برقرار كرده و مي‌تواند كيفيتي برتر و متعالي تر را در زندگي عادي و روزمره خود نمايان كند .
چاكراها يا مراكز انرژي كه در تاي چي مورد بررسي قرار مي گيرد تمام چاكراهاي اصلي به خصوص چاكراي تاج و چشم سوم ، چاكراهای فرعی دست و پا و سرچشمه انرژي ، تانتين مي باشد . تاي چي بخشي از طب سنتي چيني است . در اصل نقاط درماني طب سوزني به گونه اي در حركات تاي چي گنجانده شده اند كه يك فرد به طور مستقل بتواند آنها را تحريك كرده و فعالانه باعث شفاي روان و بدن خود شود .
تاي چي هنر شفاي كل نگري مانند يوگا ، هوميوپاتي ، انرژي درماني و …… ميباشد. در ضمن تاي چي براي عصر حاضر كه بسيار سريع و پرجنب وجوش است بسيار مناسب است و فرد حتي در زندگي عادي روزمره مثلاً : جارو زدن ، رانندگي و … مي‌تواند از آن استفاده كند .
فلسفه تای چی بر چه اساسی استوار است؟
تاي چي كلاً بر چند اصل مانند : قانون يين و يانگ ، قانون انرژي هوشمند حيات «چي » ، قانون تعادل ، قانون اتحاد ، قانون طبيعت ، «غلبه نرمي بر سختي » ، قانون عدد 3 «تثليث » ، قانون ارتعاشات ، قانون خود هشياري ، خويش انضباطي ، خود شناسي ، قانون تسليم ، قانون عدد 7 يا اكتاو ، قانون برتري ذهن و رابطه متقابل آن با بدن ، تئوري واي دن و قانون روح و ….. استوار است .
اكنون به بررسي چند اصل بنيادين تاي چي ميپردازيم :
1 - چي ، جوهر واحد هستي «Spirit , Vital force»
چي به معناي هوا ، نيرو ، حركت و انرژي حياتي است كه در اصل منظور همان انرژي ذاتي يا انرژي اوليه و مطلق و يا جوهره ي حيات ميباشد . اين انرژي حياتي از مبدأيي واحد به بيرون انتشار مي يابد و باعث زندگي و جان بخشيدن به هر چيزي مي‌شود . هستي هر چيز وهر كس وابسته به اين انرژي حياتي و واحد است كه در زبانهاي مختلف با نامهاي مختلفي مانند ، كي يا ريكي در ژاپن ، نا يا جان يا نيرو در پارسي ، روح الهي يا عشق الهي يا حي يا نور و …. در عرفان اسلامي ، روح القدس يا كلمه در مسيحيت ، تائو در تائوئيسم ، پرانا در علوم ودائی ، داما در بوديسم ، چي در چين ، انرژي هوشمند در علم ، ATP در فيزيولوژي ، ناشناختني در عرفان سرخپوستي و قانون جاذبه در فيزيك مينامند .
اين جريان هوشمند از چاكراي تاجی وارد بدن مي‌شود و از ميان 7 چاكراي اصلي عبور مي‌كند و باعث حيات انسان و هر موجود زنده ديگري مي‌شود . پس هر چه اين جريان متعادلتر و قويتر باشد موجود سرحال تر و قويتربودن مي‌شود . در تاي چي هنرجو نحوه تعادل ، بيشتر كردن و هدايت اين جريان را ياد ميگيرد .
اعتقاد چينيان چنين است كه جريان چي از سه طريق دريافت مي‌شود : 1- آسمان «هوا و …» 2- زمين «غذا » 3- انرژي جنسي و به طور مستمر در مسيرهاي انرژي بدن انسان جاري است و هر گاه در اين جريان اختلالي به وجود آيد يا مسير آن مسدود شده و كلاً نا متعادل شود بيماري به وجود ميآيد . تاي چي و چي كونگ تكنولوژي شفاگري اين فلسفه مي باشند كه به هنرجو آموزش مي دهند كه چگونه چي را لمس كرده ، آنرا متعادل كند.
كاربرد اصل چي به چه معناست؟
فردي كه چي را در وجود همه شناخته باشد ديگر در مورد كسي خشونت ، نفرت نمي ورزد و جز عشق نمي تواند بكند چون هر چه مي‌كند با آن جريان هوشمند حيات برخورد مي‌كند و ديگر صورت آدميان را نمي بيند بلكه جوهرة واحد آنها را مي بيند وبه آن احترام مي گذارد و در جهت خدمت بر ميآيد . فردي كه خود را با جريان هستي هماهنگ نكرده، مقاومت مي‌كند و شكست مي خورد ، مثلاً« با آلوده كردن زمين و آسمان » و بعد داد سر مي‌دهد كه اين چه زندگي است و با اين كار هر لحظه خود را به نابودي نزديكتر مي‌كند ولي كسي كه به جريان هستي اعتماد مي‌كند هرلحظه از زندگي اش سرشار از سرور و موفقيت است .
تبديل كردن انرژي منفي و فشار به انرژي مثبت ( قانون نوعي ديگر ) یعنی چه ؟
در تاي چي كه فن آوري حكمت چين باستان است ، قاعده اي وجود دارد كه ميگويد : هر چه فشار بيشتري وجود داشته باشد شما بيشتر مي توانيد در جهت منافع خود از آن استفاده كنيد . اما چگونه ؟ طبق قاعده غلبه نرمي بر سختي . مثلاً : آب را بنگريد چگونه سنگها را مي شكافد و به جلو مي رود و راه خود را ادامه مي‌دهد . در هنرهاي رزمي شرق مانند جودو ، آيكيدو ، هاپكيدو و …. هم از اين قاعده به شكل ديگري استفاده مي كنند . اين اصل براي استفاده در زندگي روزمره است . طبق اين اصل انرژي منفي يا فشار همان انرژي مثبت است «طبق فلسفه ين و يانگ » كه مي‌توان با يك برخورد درست و متعادل آنرا تغيير داد و اينجاست كه شكست پلي مي‌شود براي پيروزي . بر اساس قانون نوعي ديگر يعني نوعي ديگر برخورد كردن و نوعي ديگر ديدن و .. مي‌توان وقايع را تغيير داد «مسأله مهم نيست ،طرز برخورد ما با مسئله مهم است »
روزگاري آب و باران به سيل بدل مي شد و خانه ها و مزارع را ويران مي كرد ولي امروز سد بر آن زده اند و آنرا براي آباد كردن مزارع و … استفاده مي كنند . يك موج براي يك قايق كوچك مي‌تواند ويران كننده باشد ولي براي يك كشتي مي‌تواند عاملي براي حركت باشد . يك مسأله و نيازمندي براي يك جوان مي‌تواند عامل توقف باشد وبراي ديگري مي‌تواند باعث پيدا كردن راه هاي خلاقانه جديد ويا یک اختراع نو باشد . يك غم مي‌تواند براي يكي ديوان شعر شود و براي ديگري مايع افسردگي .
كاربردهاي شفاگري در تای چی چیست؟
پاكسازي و نيرودهي به جسم و روان ، متعادل كردن انرژي ها ، تغيير كيفيت زندگي و نگرش ، سالم سازي جسم و روان ، بهره وري بالاتر و بيشتر از قابليت هاي ذهن و بدن و ….
تمرين 1 :
در يك حالت راحت بنشينيد مثلاً : روي صندلی راحتي ، ترجيحاً پشت بدون هيچ فشارو صاف باشد. كف دستها رو به آسمان و كف پاها روي زمين . چند لحظه با چشمان بسته به تنفس عادي خود توجه كنيد بدون اينكه تغييری درآن بدهيد . سپس سه نفس عميق ، كند و طولاني بكشيد . يكبار از نوك سر تا پاهايتان را نگاه كنيد و كل اعضا را شل كنيد . چند لحظه در اين حالت بمانيد و بعد ذكري را مثلاً هو ، ام ، الله و … را ترجيحاً بلند و يا ذهني بيان كنيد .سپس سه بار ذهني نيت كنيد كه مي خواهم با جريان هوشمند حيات ارتباطي آگاهانه برقرار كنم و آن را در درون خودم تشخيص دهم .
در همين حال تجسم كنيد كه يك نور سفيد شفاف از نقطه اي در بالاي سرتان «چاكراي تاج» وارد بدنتان مي‌شود از پشت سر و ستون فقراتتان عبور كرده بدن را پر مي‌كند و بعد از مدتي به صورتي خاكستري از كف پايتان خارج مي‌شود ، بعد از مدتي حس كنيد كه هم نوري كه وارد مي‌شود و هم كل بدنتان و هم نوري كه خارج مي‌شود سفيد شفاف شد . به حالات بدن و احساسات خود توجه كنيد اگر احساس گرما يا سرما يا يا مور مور و … كرديد بدانيد اولين ارتباط آگاهانه خود را با اين جريان هوشمند برقرار كرده ايد . درطي روز توجه تان را به همين جريان بدهيد كه از فرق سرتان وارد و از كف پايتان خارج مي‌شود . از او بخواهيد كه شما را راهنمايي كند و به شما سرزندگي و شادي اعطا كند .
تمرين 2 :
در يك حالت راحت بنشينيد. تصور كنيد يك مايع شفاف آبي از فرق سرتان وارد بدنتان مي‌شود و بدنتان باد مي‌كند. دستهايتان را به حالت خوش آمد گويي باز كنيد . شما در حال تجربه حالت ين هستيد . حال احساس و تجسم كنيد كه آن مايع شفاف ، تيره شده و از كف دستهايتان خارج مي‌شود و هر عدم تعادلي را كه داريد به خارج مي‌برد و بعد دستها را در هم گره كرده و فشار دهيد و بعد خود را گود كنيد. شما در حال تجربه حالت يانگ هستيد حالا دراز بكشيد ( ترجيحاً به پشت ) تمام بدن را براي چند دقيقه منقبض كنيد . پاها ، دستها و سر را بالا بياوريد و ناگهان همه را شل كنيد. به نقطه اي ما بين دو ابروتان توجه كنيد زندگي خود را از اول ببينيد که چه فراز و نشيب هاي داشته اید .حالا كل زندگيتان را در يك گوي سفيد تجسم كنيد .
درطي روز به چرخه ين و يانگ در همه چيز توجه كنيد و راجع به آن فكر كنيد و نيت كنيد و بخواهيد دريچهاي تازه از آن برايتان باز شود .
تمرين 3 :
در يك وضعيت راحت دراز بكشيد . سه نفس عميق بكشيد و بدن خود را شل كنيد . به نقطه مابين ابروان خود توجه كنيد . حادثه اي كه اخيراً براي شما پيش آمده و باعث نگراني و ناراحتي شما شده را به ياد آوريد و حال از خود بپرسيد آيا در برخورد با آن مي توانستم نوعي ديگر رفتار كنم ؟ حداقل 5 مورد را روي كاغذ بنويسيد . آيا نگرش من به مسأله غلط است و آيا مي توانم نگرش ديگري به آن داشته باشم ؟ اگر نوعي ديگر برخورد مي كرديد آيا به خود فشار مي آورديد و ناراحت مي شديد يا نه . در طي روز هر اتفاقي كه برايتان مي افتد لحظه اي مكث كنيد و با خود فكر كنيد آيا نوعي ديگر ميتوانم برخورد كنم ، آيا نگرش من درست است و آيا مي توانم نگرش خود را تغيير دهم ؟ اگر نگرش شما درست بود آيا ناراحت مي شديد ؟ آيا شكست مي خورديد يا نه ؟
براي تغيير در نگرش ، شناخت و درك والاتري نياز است كه با توجه مستقيم در زندگي بدست ميآيد پس به جريان و وقايع روزمره دقت كنيدو اگر براي زندگي و خودتان ارزش قائل هستيد راجع به آنها ، نگرش خود ، طرز برخورد خود و قانون نوعي ديگر انديشه كنيد .
تاي‌چي چيست؟
تاي‌چي يك تكيك قديمي چيني است كه ذهن، بدن و روح را با يكديگر هماهنگ مي‌كند. در تاي‌چي، افراد يك سري حركات پيوسته را كه "forms" ناميده مي‌شوند، به همراه مراقبه و تنفس عميق انجام مي‌دهند. با وجود اينكه تاي‌چي به عنوان يك ورزش رزمي شناخته مي‌شود، امروزه بيشتر بخاطر فوايد درماني از آن استفاده مي‌گردد، از جمله كاهش استرس، افزايش تعادل، انعطاف‌پذيري و حتي تخفيف دردهاي مفاصل.
طبق يك افسانه قديمي، تاي‌چي در قرن سيزدهم در چين به وجود آمد. با توجه به داستان، مردي كه راهب و در عين حال استاد هنرهاي رزمي بود، بعد از تماشاي مبارزه‌اي بين يك مرغ ماهيخوار و يك مار، تاي‌چي را ابداع نمود. به نظر مي‌رسيد مرغ ماهيخوار به دليل بزرگتر بودن و قدرت بيشتر، برتر است. اما حركات سريع مار در فرار و عقب‌نشيني، او را برنده كرد. اكنون نيز در انجام تاي‌چي به عنوان يك هنر رزمي، از حركات ماهرانه براي جاخالي دادن استفاده مي‌شود و نيروي حريف را بر ضد خودش به كار مي‌گيرند.
تاي‌چي روشي بسيار فراتر از دفاع شخصي است. به مدت صدها سال گروه‌هاي بيشماري از مردم در سراسر چين، حركات نرم و دلپذير تاي‌چي را به عنوان راهي براي سالم‌ماندن، در پاركها انجام داده‌اند. امروزه، مردم زيادي در آمريكا، كانادا و اروپا علاقه‌مند به انجام اين روش براي دستيابي به سلامت شده‌اند.
اين روش چگونه عمل مي‌كند؟
اعتقاد بر اين است كه تاي‌چي، به عنوان بخشي از طب سنتي چين ( TCM )، نيرو و قوت بدن را افزايش مي‌دهد و با به جريان انداختن انرژي "چي" يا "كي" در بدن، آرامش و تعادل را بهبود مي‌بخشد. اين جنبه آرامش‌بخش و تمركزي تاي‌چي است كه براي كاهش استرس و اظطراب سودمند است. افرادي كه به طور منظم تاي‌چي را انجام مي‌دهند، براستي احساس سلامتي و شادابي مي‌كنند.
تاي‌چي به عنوان يك ورزش هوازي، به كل بدن سود مي‌رساند، قدرت ماهيچه‌ها را افزايش مي‌دهد و تعادل و انعطاف‌پذيري بدن را بالا مي‌برد.
از اين روش چه انتظاري مي‌توان داشت؟
شما مي‌توانيد تاي‌چي را در كلاس يا از روي كتاب و نوار ياد يگيريد. (به خاطر داشته‌باشيد اگر مي‌خواهيد تاي‌چي را خودتان به تنهايي يادبگيريد، تجربيات و راهنمايي‌هاي مفيد يك مربي خوب را نمي‌توانيد به دست آوريد.) براي انجام تاي‌چي لباس خاصي نياز نيست. لباسي بپوشيد كه بتوانيد به راحتي به اطراف حركت كنيد. مي‌توانيد با كفش يا بدون كفش آنرا انجام دهيد.
جلسات معمولاً با مراقبه براي آرام كردن ذهن شروع مي‌گردد و با تمرينات ساده‌اي براي گرم كردن بدن و بهبود جريان گردش خون ادامه مي‌يابد. شما ياد مي‌گيريد كه روي نقطه تانتين— به فاصله سه انگشت زير ناف – كه مركز ثقل وجودتان است تمركز كنيد. اين كار به شما كمك مي‌كند آرام شده، در وجود خود مستقر شويد. تنفس عميق شكمي، نكته كليدي تاي‌چي است. شما ياد مي‌گيريد تنفس خود را با هر حركت هماهنگ نماييد.
يك سري حركات آرام كه پشت سر هم انجام مي‌شوند يك "form" را تشكيل مي‌دهند. يك جلسه تاي‌چي معمولي كه در آن فرمهاي ساده‌تر انجام مي‌شود، حدود 10 دقيقه طول مي‌كشد، اما فرمهاي پيشرفته بالغ بر 100 حركت است كه انجام آنها بيشتر از يك ساعت زمان نياز دارد.
انجام تاي‌چي آن طور كه به نظر مي‌رسد ساده نيست. انجام كامل آن نيازمند تمركز و يگانگي ذهن، بدن و روح است. انجام پيوسته تمرينات ضروري است. بسياري از افراد تاي‌چي را به طور منظم و هر روز در ساعت معيني انجام مي‌دهند. ممكن است انجام تاي‌چي، براي شما، در ابتداي صبح نيروبخش باشد يا تمايل داشته‌باشيد بعد از برگشتن از سر كار، براي رها كردن فشارهاي روزانه آنرا انجام دهيد.
منافع سلامتي
تاي‌چي مي‌تواند به منظور حفظ سلامتي يا بهبود يك بيماري خاص به كار رود. تاي‌چي مي‌تواند براي كمك به بيماريهاي زير سودمند باشد:
• آرتريت. با تقويت ماهيچه‌هاي اطراف مفصل متورم و بهبود انعطاف‌پذيري، محدوده حركتي مفصل بدون ايجاد درد زياد مي‌شود.
• تعادل. تحقيقات نشان مي‌دهد كه انجام تاي‌چي تعادل را در افراد مسن بهبود مي‌بخشد، در نتيجه خطر زمين‌خوردن را در آنها كاهش مي‌دهد.—دليل اصلي ناتواني و مرگ در افراد مسن.
• مشكلات گردش خون. انجام تاي‌چي به قلب اين توانايي را مي‌دهد كه با هر تپش خون بيشتري را به رگها بفرستد، در نتيجه گردش خون بهتر انجام مي‌شود.
• فشار خون بالا. تحقيقات اخير در انستيتوي پزشكي جان هاپكينز، نشان داد كه تاي‌چي تقريباً به اندازه تمرينات هوازي ملايم—شديد در افراد ميانسال كه حركت زيادي ندارند، فشار خون را پايين مي‌آورد.
• Multiple sclerosis. مطالعات مقدماتي حاكي از آن است كه تاي‌چي به بيماران مبتلا به MS كمك مي‌كند در كنار سلامتي ذهني، اعمال فيزيكي خود را افزايش دهند.
• استرس. با وجود مدارك محدود، برخي مطالعات نشان مي‌دهد تاي‌چي به اندازه مراقبه و پياده‌روي در كاهش ميزان هورمون استرس در بدن مفيد است.
هشدارها
• تاي‌چي براي همه سنين بي‌خطر است. با اين وجود اگر شما مسن هستيد، با پزشك خود مشورت كنيد.
• اگر مشكل سلامتي داريد كه با انجام حركات خاصي به شما فشار وارد مي‌شود، با مربي خود درميان بگذاريد.
• تاي‌چي نبايد در بدن شما ايجاد درد كند. اگر احساس درد كرديد با مربي خود درميان بگذاريد. شما بايد تمرين خود را طوري اصلاح كنيد كه بدون درد باشد.
دکتر اشراقی سعی بر آشنایی فیزیوتراپیست ها با سیستم های درمانی طب مکمل و جانشین دارد.